Tadeusz Dzięgielewski - architekt.
Członek O. Warszawskiego SARP (od 1933).
Absolwent Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej (1933).

Starszy asystent w Zakładzie Projektowania Miejskiego na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej (1938). Praca projektowa w pracowni prof. R. Świerczyńskiego (do 1939).

Publikacje:
- Terminologia budownictwa, Arkady 1967.

Członek ZG SARP (1934-39), członek ZO SARP (1935-36). Członek Rady SARP (1937). Członek Kolegium Sekretarzy Konkursowych SARP (od 1934).

Pochowany na Cmentarzu Stare Powązki w Warszawie.

*****************************************************************
WSPOMNIENIA

Pamięci arch. Tadeusza Dzięgielewskiego

Z Kolegą Tadeuszem zetknęły nas w początku lat sześćdziesiątych wspólne zainteresowania dla potrzeb przemysłu w odbudowującym się ze zgliszcz wojennych Kraju.
Pomimo różnicy wieku i doświadczenia zawodowego - Tadeusz był bowiem praktykującym architektem już przed wojną - ja rozpoczynałem dopiero swoją działalność, współpraca nasza układała się na zasadzie koleżeńskiej, pełnej wzajemnego zrozumienia i szacunku. W krótkim czasie znajomość nasza przerodziła się w wieloletnią przyjaźń.
Osobowość była nacechowana wielką serdecznością dla ludzi, był człowiekiem otwartym na postęp zachodzący w życiu i w technice, posiadał dużą wiedzę i zdolności organizacyjne, był także bardzo pracowity i sumienny w pracy. Był dobrym Polakiem - patriotą, godnie reprezentującym środowisko architektów SARP, do którego przynależał od 1933 roku.
Tadeusz Dzięgielewski urodził się w Warszawie 25 października 1907 roku w rodzinie inteligenckiej z tradycjami, co miało przemożny wpływ na jego zawsze godną postawę życiową.
Od najmłodszych lat pasjonował się działalnością społeczną. W gimnazjum był przewodniczącym samorządu klasowego a w czasie wyższych studiów pełnił różne funkcje w organizacjach akademickich. Był Prezesem Związku Słuchaczów Architektury (Z.S.A.) i delegatem do "Confederation Internationale des Etudiants (C.I.E.).
Jako student Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej pracował w biurze projektów znanego ze swej twórczości Profesora Rudolfa Świerczyńskiego. Pełnił też funkcję starszego asystenta w jego katedrze, aż do chwili śmierci Profesora w 1943 r. W tym czasie brał także udział w tajnym nauczaniu młodzieży, przygotowując ją do odbudowy kraju.
Przez 3 lata, przed wybuchem wojny 1939 roku, po śmierci prof. Czesława Przybylskiego, kierował pracownią kontynuującą projektowanie "Dworca Głównego", znaczącej inwestycji w Stolicy. Po zajęciu Warszawy przez Niemców, do momentu aresztowania Go przez Gestapo, usiłował uchronić przed zniszczeniem dorobek pracowni, szczególnie rysunki i modele dworca.
W latach 1935-39 współpracował z Biurem Studiów Ministerstwa Komunikacji, projektując różne obiekty dla Kolei Państwowych, a także obiekty turystyczne (nie tylko dla kraju) na zlecenie Ligi Popierania Turystyki i Biura Podróży ORBIS, gdzie był doradcą technicznym.
Począwszy od 1933 r. działał społecznie w licznych stowarzyszeniach, ale głównie angażował się w pracy Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polski - S.A.R.P. gdzie pełnił różne funkcje m.in. Wiceprezesa Zarządu Głównego SARP (1935-39).
Z chwilą wybuchu wojny we wrześniu 1939 r. został zmobilizowany z przydziałem do Kolumny Transportowej Ministerstwa Komunikacji. Wojnę zakończył szczęśliwie, unikając niewoli u Niemców.
W czasie okupacji pracował w firmach prywatnych, prowadzących działalność inwestycyjną na terenie Lubelszczyzny. Jako doradca techniczny miał stałe wyjazdy na budowy w terenie. Dysponując samochodem półciężarowym o podwójnym dnie w skrzyni, przewoził broń, lekarstwa, prasę podziemną i inne potrzebne materiały dla oddziałów Armii Krajowej.
Po powstaniu warszawskim w 1944 r., jako jeden z pierwszych architektów zgłosił się do odbudowy zniszczonego kraju, do Biura Odbudowy Stolicy - B.O.S.  Tu jednak spotyka swojego głównego oponenta - adwersarza - z okresu przedwojennej działalności akademickiej a zajmującego w tym czasie czołowe i wpływowe stanowisko w środowisku architektów, który nie mógł zapomnieć i darować Tadeuszowi jego przedwojennej działalności. Chcąc uniknąć drastycznych konfliktów, zrezygnował z zaszczytu projektowania prestiżowych obiektów dla stolicy i zaangażował się do skromnej lecz nie mniej potrzebnej pracy w Społecznym Przedsiębiorstwie Budowlanym - SPB. Tam dostał zlecenie uruchomienia zakładów mających służyć odbudowie Warszawy. W tym okresie (1946-58) zaprojektował i zrealizował na terenie Warszawy:
- baza sprzętu dla Hydrotrestu, ul. Ziemowita 29-33,
- baza sprzętu dla SPB, ul. Jana Kazimierza 52/54,
- rozbudowa Zakładów Samochodowych, ul. Mińska 25,
- Zakłady Wytwórcze Oddziału Robót Elektrycznych oraz budynek biurowy dla SPB, ul. Czerniakowska róg Chełmskiej,
- stolarnia, ul. Duchnicka 4,
- rozbudowa warsztatów mechanicznych, ul. Bolecha,
- rozbudowa Zakładów Transportowych SPB, ul. Spisaka.
Niezależnie od wymienionych:
- obiekt społeczny dla cukrowni w Chełmie, w skład którego wchodziły: sala kinowa, pływalnia, przychodnia lekarska, stołówka, żłobek, przedszkole i pomieszczenia pomocnicze,
- willa, ul. Karłowicza 18,
- odbudowa budynku przy ul. Chocimskiej 10/12,
- odbudowa budynku przy ul. Nowogrodzkiej 2.
Po likwidacji SPB zaangażował się do pracy w Biurze Projektów Typowych Budownictwa Przemysłowego BISTYP, gdzie pracował przez szereg lat, aż do czasu przejścia na emeryturę. Tam z zapałem oddaje się projektowaniu wzorców obiektów produkcyjnych, socjalnych, usługowych i pomocniczych, występujących we współczesnych zakładach przemysłowych. W ten sposób przekazywał swoją wiedzę i doświadczenie młodym architektom - projektantom wkraczającym w życie zawodowe.
Widząc szerokie pole działania dla architekta, jako rzecznika praw człowieka w procesie produkcyjnym oraz widząc brak materiałów pomocniczych dla projektantów, realizuje pomysł opracowania poradnika projektanta przemysłowego - PPP. Jako główny projektant kierował pracami powołanych zespołów tematycznych, składających się z różnych specjalistów - technologów, mechaników, energetyków, specjalistów od transportu, bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i innych niezbędnych przy projektowaniu zarówno całych zakładów, jak i obiektów przemysłowych. Owocem tej pracy stał się bogaty materiał dla projektantów, publikowany okresowo przez BISTYP. Wydano ok. 200 tematycznych zeszytów, których nakład był wielokrotnie nowelizowany i wznawiany.
Równocześnie udziela się w pracach Instytutu Urbanistyki i Architektury I.U.A. a po przekształceniu go w Instytut Kształtowania Środowiska I.K.Ś. wykonał kilkanaście prac studialnych z zakresu lokalizacji przemysłu, zabudowy terenu oraz zasad projektowania obiektów przemysłowych. W instytucie uzyskał tytuł doktora nauk technicznych a jako pracownik naukowy uzyskał docenturę.
W miarę wgryzania się w problematykę przemysłową staje się coraz gorętszym rzecznikiem ergonomii (organizowania stanowiska pracy), co oznacza nie tylko eliminowanie zagrożenia zdrowia i życia w miejscu pracy, lecz także tworzenia optymalnych warunków samopoczucia człowiekowi. Po raz pierwszy z tym problemem spotkał się w latach okupacji gdy czasowo pracował jako robotnik. Później, mając coraz więcej do czynienia z przemysłem, utwierdził sie w przekonaniu o bardzo istotnym znaczeniu ergonomii oraz kluczowej roli, jaką w tej dziedzinie powinien odgrywać architekt.
Ponad 20 prac z zakresu ergonomii opublikował w PWN, WNT, wydawnictwach rolniczych i leśnych, Arkadach, w Instytucie Wydawniczym CRZZ i NOT.
Znając powszechną niewiedzę w dziedzinie ergonomii, starał się jak najbardziej ją popularyzować. Wygłaszał wykłady i odczyty (nie tylko w kraju) dla projektantów i studentów, dla załóg fabrycznych i służb BHP (bezpieczeństwa i higieny pracy). Opublikował kilkadziesiąt artykułów w prasie (nie tylko fachowej) a także wygłaszał prelekcje w Polskim Radiu.
W 1980 roku opracował memoriał na temat ergonomii i przekazał go Solidarności. Łudził się, że może to być jeden z atutów w walce o poprawę warunków pracy ludzi zatrudnionych w przemyśle. Niestety, wciąż panuje pogląd, że w tej walce liczy się tylko wyższe wynagrodzenie i krótszy czas pracy, choć statystyki wykazują wciąż zwiększającą się liczbę wypadków.
Pracując naukowo w dziedzinie budownictwa stwierdził wieloznaczność pojęć w słownictwie stosowanym w normatywach projektowych, a nawet w normatywach prawnych. W związku z tym zainicjował opracowanie "Terminologii budownictwa". Jako kierownik zespołu specjalistów opracował ponad 8000 definicji, które zostały opublikowane w zeszytach Instytutu. Z zeszytów tych Arkady wydały po raz pierwszy 5000 definicji w 4 tomach, po raz drugi w jednym "Ilustrowanym Słowniku Budowlanym".
W ramach działalności społecznej uczestniczył w pracach instytucji i stowarzyszeń zajmujących się ergonomią, jak: Polska Akademia Nauk (PAN), Naczelna Organizacja Techniczna (NOT), Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa (PZITB). Przez kilka kadencji przewodniczył Komitetowi Ergonomii Oddziału Warszawskiego NOT.
Był aktywnym członkiem Sekcji Architektury Przemysłu Oddziału Warszawskiego SARP, wnosząc dużą wiedzę, koleżeńską atmosferę i kulturę osobistą. Działał tak długo, jak tylko pozwalało mu na to zdrowie. Przed trzema laty nieuleczalna choroba zaczęła Go coraz bardziej atakować, utrudniając swobodę poruszania się - umysł miał jednak jasny i trzeźwy.
Zmarł 19 lipca 1998 r. w Warszawie, którą umiłował i w której przeżył całe swoje dorosłe życie, którą odbudował ze zgliszcz wojennych. Pozostawił nurtujące Go zawsze problemy architektury przemysłowej i nieliczne już grono przyjaciół. Odszedł z naszego grona architekt - człowiek o dużej wiedzy, niezwykle pracowity i szlachetny. Jako młody architekt startował z wysokiej pozycji architektury monumentalnej, życie związało Go jednak z architekturą przemysłową, architekturą skromną, tak, jak skromni są ludzie pracy. Pozostawił po sobie dorobek naukowy i dydaktyczny o niezaprzeczalnej wartości

Cześć Jego pamięci.

Mieczysław Pietraszun
architekt